TS IEC 60884-1 Fiş ve Prizler
TS IEC 60884-1 Ev ve Benzeri Yerlerde Kullanılan Fiş ve Prizler
TS IEC 60884-1 Standardı kapsamında CGS Test Hizmetleri olarak hizmetinizdeyiz.
TS IEC 60884-1 standardı evlerde veya benzeri yerlerde, bina içinde veya dışında kullanılması amaçlanan, topraklama kontakları bulunan veya bulunmayan, beyan gerilimi 50 V’ un üstünde olan ancak 440 V’ u aşmayan, beyan akımı 32 A’i aşmayan, yalnız alternatif akımla çalışan fişleri ve sabit veya seyyar prizleri kapsar.
Vidasız bağlantı uçları bulunan sabit prizlerde beyan akımı, en çok 16 A ile sınırlıdır.
Bu standart gömülü montaj kasaları için kuralları kapsamaz; bununla birlikte yalnızca prizin deneyleri için gerekli olan sıva üstü montaj kasaları için olan kuralları kapsar. “TS 40 Fişler ve Prizler – Ev ve Benzeri Yerlerde Kullanılan – Standard Föyler” standardı ile birlikte incelenmelidir.
Sanılanın aksine TS IEC 60884-1 standardı LVD kapsamında olan bir standart değildir ancak yine de bir tüketici ürünü olduğu için, bu standart kapsamındaki ürünler GPSD (The European General Product Safety Directive) Genel Ürün Güvenliği Direktifi kapsamına girer.
Bu standart aşağıdakilere uygulanmaz:
− Sanayide kullanılan fişlere, prizlere, ara fiş-prizlere,
− Cihaz fiş prizlerine,
− Çok düşük gerilim (ELV) için fişlere, sabit veya seyyar prizlere
− Sigortalar, otomatik anahtarlar vb. ile birleşik sabit prizlere
Bu standarda uygun fiş ve prizler, normalde +40 °C’yi geçmeyen ortam sıcaklıklarında kullanıma uygun olmalıdır. Ancak, ortam hava sıcaklığının alt sınırı –5 °C ile birlikte, 24 saatlik bir süre boyunca ortalamaları +35 °C’yi geçmez.
Geçmişte piyasaya sürülen düşük fiyatlı ve düşük kaliteli ürünlerden farklı olarak, satışa sunulan fiş ve prizlerin sertifikalandırılması gerekmektedir. Şu anda piyasada bulunan veya Avrupa’da satılan tüm ürünler TS IEC 60884-1(veya diğer ilgili uluslararası standartlar) gereksinimlerini karşılamalıdır.
TS IEC 60884-1 için ana test maddeleri şunlardır:
- Genel gereksinimler: test ortamı, nominal akım/gerilim değeri
- Boyut kontrolü: kesici uç performansı ve çekme/uygunluk kontrolü
- Elektrik çarpmasına karşı koruma: canlı bölümün ve yalıtımın koruyucu performansı
- Zemin testi
- Terminal testi
- Soket fiş yapısı inceleme
- Yaşlanmaya karşı direnç
- Yalıtım direnci ve elektrik gücü
- Normal çalışma/Sıcaklık artışı/Fişleri çekmek için kuvvet
- Diğer testler
Genel Gereksinimler
Bu bölüm fiş ve priz türlerini tanımlar. Bu kısımda, testler esnasında kullanılan bazı terimlerin tanımlaması yapılmaktadır. Ürünün sabit veya taşınabilir olma şartları, terminal tipleri, tip ya da rutin testlerin tanımı, vs.
Boyut Kontrolü
Bu kısımda standart, “TS 40 Fişler ve Prizler – Ev ve Benzeri Yerlerde Kullanılan – Standard Föyler” standardı ile birlikte incelenmelidir. Fiş ve soketlerin uygunluğu tak/çek testi (10 kez fişin prize takılıp çekilmesi), merkez mesafelerinin ölçümü ve TS40 standardında belirtilen toleranslar içerisinde ölçülmesi incelenir. İnceleme için profesyonel mikrometreler, sürmeli kumpaslar kullanılabilir.
Elektrik Çarpmasına Karşı Koruma
Elektrik çarpmasına karşı koruma gereksinimleri şunlardır:
Fiş ve priz tam oturduğunda, sökmek için özel aletler kullanılmadıkça canlı parçalara dokunamaz.
Normal olarak kurulduğunda, canlı parçalardan izole edilmesi gerekmektedir.
Fiş veya pim parçasına dokunulabildiğinde, operatör canlı parçaya dokunamaz.
Gözle doğrulama dışında test parmağı, düz parmak ve deney probları ile ölçüm yapılabilir.
Zemin testi
Bu test, fiş ve priz testlerindeki elektriksel güvenlik performansının kritik bir parçasıdır ve IEC 60884-1’de aşağıdaki gereksinimlerin sağlanma şartı bulunmaktadır:
Fiş, prize takıldığında öncelikle toprak terminali bağlanmalıdır.
Fiş, çekilmeden önce sırasıyla akım taşıyan terminalin ve daha sonra toprak terminalinin ayrılacağı biçimde imal edilmiş olmalıdır.
Terminal Testi
Yeniden kablolanabilir aksesuarlar vidalı terminallerle veya vidasız terminallerle sağlanmalıdır.
Yeniden kablolanamayan aksesuarlar, lehimli, kaynaklı, kıvrımlı veya eşit derecede etkili kalıcı bağlantılar (sonlandırma) ile sağlanmalıdır; vidalı veya geçmeli bağlantılar kullanılması uygun değildir.
Bağlantı için kullanılan kablonun da onaylı olması elektriksel güvenliği sağlamada önemli bir etkendir.
Soket fiş yapısını tespit etme
IEC 60884-1 Standardı 13. Kısım’da istenen gereklilikler şunlardır:
- Stres Testi
- Korozyona ve aşınmaya karşı dayanıklılık
- Mekanik Dayanım Testi
- Kurulum kolaylığı
- Suya, toza ve katı cisimlerin girişine karşı koruma testleri
- Kablo bağlantıları için boyut testi
- Sıcaklık ve neme karşı koruma
Yaşlanmaya karşı dayanıklılık
Teste başlamadan önce numune, yaşlandırma deneyi için doğal olarak havalandırılan bir ısıtma kabinine yerleştirilmelidir.
Bu kabinin sıcaklığı 70°±2°C’ye ayarlanır ve test süresi en az 7 gün, 168 saattir. Bu yaşlandırma periyodundan sonra numune, %45-55 kademesinde bir nem kabinine 4 gün, 96 saatliğine bırakılır. Test sonunda numune yüzeyinde herhangi bir çatlak oluşmaması gerekmektedir.
Numune IP koruma seviyesini test sonunda da sağlayabilmelidir.
Nem geçirmezlik testi için numune %90-95 nemde ve 20-30°C sıcaklıkta bir kabin içinde bulunmalıdır. IPX0 seviyesindeki numuneler için test süresi 48 saat iken, koruma seviyesi IPX0’dan farklı olan numuneler için test süresi 168 saattir. Test sonunda çalışmayı etkileyebilecek herhangi bir durum oluşmamalıdır. (Örnek: Numune içine su girişi)
İzolasyon direnci ve elektriksel dayanım
Bu testler yaşlandırma deneylerinden sonra gerçekleştirilmelidir.
İzolasyon direnci: 500 V DC bir kaynak kullanıldığında numunenin izolasyon gerilimine karşı gösterdiği direnç 5 MW’dan büyük olmalıdır.
Elektriksel dayanım testi: Bu test için 1 dakika boyunca uygulanan gerilimin frekansı 50 ya da 60 Hz ; numune beyan gerilimi 130 V’ tan düşük ya da bu gerilime eşit ise deney gerilimi 1250 V, numune beyan gerilimi 130 V’ tan yüksek ise deney gerilimi 2000 V olarak belirlenmelidir. Deney sonucunda numunede herhangi bir arıza ya da flashover gözlenmemelidir.
Normal Çalışma/Sıcaklık Artışı/Fişi Çekmek için Gerekli Kuvvet
Sıcaklık Artışı Testi: Fiş soket içinde iken ve bağlantı akımı IEC 60884-1-20’deki tablodaki gibi iken, sıcaklık artışı bir saat içinde 45K’den fazla olmamalıdır.
Kesme Kapasitesi: Aksesuarların kesme kapasitesi yeterli olmalıdır. Bu kurala uygunluk, prizlerin ve kontak çubukları som olmayan fişlerin, örnek olarak IEC 60884-1 Şekil 16’da gösterilen uygun bir deney cihazı yardımı ile denenmesi ile doğrulanır. Deneyden sonra numunelerde tekrar kullanılmalarını engelleyecek bir hasar görülmemeli ve kontak çubuklarının gireceği boşluklarda bu standart anlamında güvenliği azaltabilen bir hasar görülmemelidir.
Normal Çalışma: Elektrikli aksesuarlar, normal olarak kullanıldığında mekanik, elektriksel ve termal koşullara dayanabilmelidir. Aşınma veya hasar oluşmamalıdır. Bu kurala uygunluk, prizlerin ve esnek topraklama priz kontaklı veya som olmayan kontak çubuklu fişlerin, örneği Şekil 16’da gösterilen uygun bir deney cihazı yardımı ile deneyden geçirilmesi ile doğrulanır. Temel deneysel gereksinimler şunlardır: Deney numuneleri Çizelge 20’de belirtilen alternatif akım ile, beyan geriliminde, Cos φ= 0,8 ± 0,05 olan bir devrede denenir. Fiş, prize aşağıdaki hız ile 5000 defa (10000 takma veya çıkarma) takılır ve çıkartılır:
− Beyan akımı 16 A’e (dahil) ve beyan gerilimi 250 V’a (dahil) kadar aksesuarlarda dakikada 30 takma veya çıkarma,
− Diğer aksesuarlarda dakikada 15 takma veya çıkarma.
Deneyden sonra numunelerde;
− Daha sonraki kullanılmalarını engelleyecek aşınma,
− Mahfazalarda, yalıtkan kaplamalarda veya bariyerlerde şekil değişikliği,
− Kontak çubuklarının girdiği deliklerde uygun biçimde çalışmasını engelleyebilecek hasar,
− Elektrik veya mekanik bağlantılarda gevşeme,
− Sızdırmazlık bileşiklerinde sızıntı görülmemelidir.
Diğer testler
Yukarıdaki test öğelerine ek olarak, fiş priz cihazlarında birçok ince parça bulunduğundan, IEC standartları ayrıca bunlar için aşağıdakiler gibi ilgili test gerekliliklerini sağlar:
- Kablo ve tel incelemeleri: Kablo ve tel ürünleri için güvenlik performansı tespitinin kısa tanıtımındaki test gereksinimlerine uygulanır.
- Elektriksel güvenlik performans testi: Kızaran tel testi, yatay dikey alev testi, iğne alev testi dahil
Fiş ve priz ürünleri için giderek artan gereksinimlerle, ürünler sertifika ve tespit olmadan gelecekte rekabet edemez hale gelecektir. Yukarıdaki testler yalnızca IEC 60884-1 gereksinimlerinin bazı kısımlarını açıklar, boyut, renk ve yapı dahil diğer gereksinimler için numunelerin diğer ilgili test standartları ile birlikte incelenmesi gerekmektedir.